HARDOP KIJKEN - een inleiding tot de kunstbeschouwing

Terug naar het overzicht

1986 - Boom/SUN, Amsterdam

Kunst leren begrijpen is een moeilijk en langdurig proces. Het houdt meer in dan het ontwikkelen van een persoonlijke voorkeur. Daarom juist leert de kunstbeschouwing ons een manier van zien die ons in staat stelt kunstwerken te benaderen vanuit een meer objectiverend standpunt: analyseren, benoemen en vooral onderling vergelijken. Hoewel we doorgaans terstond op zoek naar de betekenis van een kunstwerk dienen we op de eerste plaats ons rekenschap te geven van de materiële verschijningsvorm van een kunstwerk: een materieel object, een ding-op-zich met eigen fysieke kenmerken: vorm, kleur, ruimte enzovoort. De eerste vraag die dan ook gesteld zou moeten worden bij het zien van een kunstwerk is dan ook niet wat stelt het voor?, maar hoe ziet het er uit?
In Hardop kijken biedt Ad de Visser een heldere methode om kunstwerken systematisch te onderzoeken. In tien hoofdstukken leidt hij ons langs beeldaspecten als: materiaal en techniek, afmetingen en kader, ruimte, licht, kleur, beweging, standpunt en plaatsing, waarneming en abstractie.

In 1999 genomineerd (shortlist) voor de NWO-Eurekaprijs 1999; in 2018 samengevoegd met KUNST MET VOETNOTEN tot HARDOP KIJKEN MET VOETNOTEN

INHOUDSOPGAVE

0. Inleiding: Wat is kunstbeschouwing?

I. MATERIAAL & TECHNIEK

  1. Tweedimensionaal
    1. Tekenen
    2. Schilderen
    3. Grafiek
    4. Glas en mozaïek
    5. Textiel
  2. Driedimensionaal
    1. Sculptuur
    2. Plastiek
    3. Brons
    4. De constructie
  3. Het overige
    1. Verzamelingen
    2. Landart en Arte Povera
    3. Lichtkunst
    4. Fotografie
    5. Video, happening en performance
    6. Computerkunst en conceptuele kunst
  4. Textuur, factuur en schriftuur

II. AFMETINGEN & KADER

  1. Kader
  2. Tectonisch-atectonisch
  3. Exposituewijze
  4. Kadervormen

III. ORDENING

  1. Contouren
    1. Lineair-picturaal
    2. Samen of apart
  2. Compositie
    1. Symmetrische compositie]
    2. Centrale compositie
    3. Asymmetrische compositie
    4. Geometrische compositie
    5. Diagonale compositie
    6. Piramidale compositie
    7. Over-all-compositie
    8. Standaardmodellen
    9. De ‘ruimtelijke’ ordening
  3. Ordonnantie
    1. Graduele ordonnantie
    2. Contrapuntische ordonnantie
  4. Vorm/restvorm en figuur/achtergrond

Hardop Kijken

IV. RUIMTE

  1. Ruimtelijkheid en plastiek
  2. De illusie van ruimte
    1. Lineaire diepte
    2. Picturale ruimte
    3. Ruimte-diepte en ruimtelijkheid-plasticiteit
    4. Gradiënten
    5. Ruimte allerlei

V. LICHT

  1. Licht-donker
  2. Schaduwen
  3. Licht-om-zichzelf
  4. Symboliek
  5. Spiegeling en reflectie

VI. KLEUR

  1. Het kleurenspectrum
  2. Kleurenleer
  3. De kleurencirkel
  4. Kleurcontrasten
  5. Symboliek
  6. Oppervlaktekleuren en vlakkleuren
  7. Kleurperspectief
  8. Cerebraal, impressief en expressief kleurgebruik
  9. Zelfstandige kleuren
  10. Optische kleurmenging
  11. Kleuren allerlei

VII. BEWEGING

  1. Bewegingsillusie
  2. Muybridge
  3. Beweging in de kunst
  4. Initiaalfase
  5. Bewegingsgestalte
  6. Portret
  7. Ritme
  8. Een lopend verhaal…
  9. Beweging in de ruimte
  10. De beweging autonoom

VII. STANPUNT & PLAATSING

  1. Standpunt
  2. Plaatsing

IX. FUNCTIE & GENESE

  1. Functie
  2. Genese

X. WAARNEMING & ABSTRACTIE

  1. Waarneming
  2. Abstractie
  3. Plato
  4. Realisme

X. BIJ WIJZE VAN OEFENING

Slot

 

Bekroning best ver­zorgde boek; expositie SMA

 

Fragment uit de feestrede van uitgever Henk Hoeks bij presentatie van de jubileumuitgave van Hardop Kijken in 2006 (negende druk)

…
Misschien is dat het geweest dat mij het talent van Ad deed onderkennen om helder en vooral bondig tamelijk moeilijke dingen uit te leggen, zodat haast iedereen ze kan begrijpen, maar ook nog wordt geboeid. Zijn taal is levendig en fris, geleerd zonder deftig te doen, ze is speels, pittig en af en toe ook grappig. Aan dit talent, dat in de jaren die zouden volgen alleen maar rijker en voller zou worden, hebben wij geweldig veel te danken, hijzelf trouwens niet minder. De synopsis die later tot Hardop Kijken zou uitgroeien viel in de juiste voor.
…
Hardop Kijken is een educatief boek, het voedt op, het leert, het leert te onderscheiden – vandaar de gelukkig gekozen titel: het is kijken met taal, omdat alleen de taal de werkelijkheid kan indelen en uiteenleggen. Hardop Kijken leert te zien, te kijken met begrip. Daarnaast maakt het de lezer ook voorzichtig wegwijs in de traditie en het erfgoed van de Westerse kunst. Het geeft ons daarvan een eerste repertoire, en leidt de beschouwer hier en daar voorzichtig in in de wereld van een schilder. Ik denk bijvoorbeeld aan de hoofdstukken over waarneming en abstractie. De auteur verraadt daar iets van zijn voorkeur voor schilders en kunstenaars met een filosofische inslag.
Hardop Kijken was vanaf dag 1 van zijn verschijnen een doorslaand succes. Het boek werd herkend en erkend als het beste in zijn soort. Niet voor niets vieren we hier vanavond de verschijning van de negende druk. Er is nog altijd veel vraag naar het boek, terwijl de cursussen en lesprogramma’s, waaraan het zijn oorsprong dankt, al lang verleden tijd zijn. Hierop is van toepassing wat de auteur in Hardop Kijken schrijft onder het hoofdstuk functie en genese. De wording van en aanleiding tot een werk vallen niet samen met inhoud en werking. Ik heb het boek herlezen en sta weer versteld over de kracht ervan. […] Het is alsof je een nieuw, pas verschenen boek in handen houdt.

ISBN: 9789061682516
paperback
rijk geïllustreerd, in kleur
22 x 22 cm
156 pagina’s
€ 28,90

Bestellen:

www.uitgeverijboom.nl/boeken/kunst/hardop_kijken_9789061682516
www.bol.com/nl/p/hardop-kijken/666826438